NATO üzvləri Rusiyanın mümkün işğalı qarşısında Ukraynaya kömək etmək üçün nə qədər dərinə gedə biləcəklərini düşünürlər.
ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa və Almaniyanın daxil olduğu alyans Ukraynaya hərbi hazırlığı və yardımı gücləndirir.
NATO nədir?
NATO – Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı – 1949-cu ildə ABŞ, Kanada, Böyük Britaniya və Fransa da daxil olmaqla 12 ölkə tərəfindən yaradılmış hərbi ittifaqdır.
Üzvlər hər hansı bir üzv dövlətə qarşı silahlı hücum halında bir-birinin köməyinə gəlməyə razıdırlar.
Təşkilatın yaradılmasında məqsəd, Avropada müharibədən sonrakı Rusiyanın genişlənməsi təhlükəsinə qarşı durmaq idi.
1955-ci ildə Sovet Rusiyası NATO-ya cavab olaraq Şərqi Avropa kommunist ölkələrinin Varşava Müqaviləsi adlanan hərbi ittifaqını yaratdı.
1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılmasından sonra, bir sıra keçmiş Varşava Paktı ölkələri NATO-ya üzv oldular. Hazırda alyansın 30 üzvü var.
Rusiyanın NATO və Ukrayna ilə indiki problemi nədir?
ndiki problemi nədir?
ŞƏKLİN MƏNBƏYİ,BBC
Ukrayna həm Rusiya, həm də Aİ ilə həmsərhəd olan keçmiş Sovet respublikasıdır.
O, NATO üzvü deyil, amma “tərəfdaş ölkədir” – bu, o deməkdir ki, onun gələcəkdə təşkilata qoşulmasına icazə verilə bilər.
Rusiya Qərb dövlətlərindən bunun heç vaxt baş verməyəcəyinə dair təminat istəyir.
Lakin ABŞ Ukrayna ilə bağlı NATO-ya qadağa qoymaqdan imtina edir və deyir ki, suveren ölkə olaraq öz təhlükəsizlik müttəfiqləri ilə bağlı qərar verməkdə azad olmalıdır.
Ukraynada böyük sayda etnik ruslar yaşayır və Rusiya ilə sıx sosial və mədəni əlaqələri var. Strateji baxımdan Kreml oranı Rusiyanın “həyəti” kimi görür.
Rusiya başqa nədən narahatdır?
Prezident Putin iddia edir ki, Qərb dövlətləri Rusiyanı mühasirəyə almaq üçün alyansdan istifadə edir və o, NATO-nun Şərqi Avropadakı hərbi fəaliyyətini dayandırmasını istəyir.
O, uzun müddətdir ki, ABŞ-ın 1990-cı ildə NATO-nun şərqə doğru genişlənməyəcəyinə dair verdiyi zəmanəti pozduğunu iddia edir.
NATO Rusiyanın iddialarını rədd edir və yalnız az sayda üzv ölkələrin Rusiya ilə həmsərhəd olduğunu və özünün müdafiə ittifaqı olduğunu bildirir.
Çoxları hesab edir ki, hazırda Ukrayna sərhədində rus qoşunlarının toplanması Qərbi Rusiyanın təhlükəsizlik tələblərini ciddi qəbul etməyə məcbur etmək cəhdi ola bilər.
NATO keçmişdə Rusiya və Ukrayna ilə bağlı nə edib?
2014-cü ilin əvvəlində ukraynalılar rusiyapərəst prezidentini devirəndə Rusiya Ukraynanın cənub Krım yarımadasını ilhaq edib. Eləcə də Ukraynanın şərqində böyük əraziləri ələ keçirən separatçıları dəstəkləyib.
NATO o zaman müdaxilə etməsə də, ilk dəfə olaraq bir sıra Şərqi Avropa ölkələrinə qoşun yerləşdirməklə cavab verib.
Foto: Rusiyanın Krımı ilhaq etməsindən sonra, NATO Şərqi Avropada döyüş qrupları yerləşdirib
Onun Estoniya, Latviya, Litva və Polşada dörd çoxmillətli batalyon ölçülü döyüş qrupu və Rumıniyada çoxmillətli briqadası var.
O həmçinin üzv dövlətlərin sərhədlərini pozan istənilən Rusiya təyyarəsinin qarşısını almaq üçün Baltikyanı ölkələr və Şərqi Avropada hava polisini genişləndirib.
Rusiya bu qüvvələrin çıxarılmasını istədiyini bildirib.
NATO Ukraynaya hansı vədlər verib?
ABŞ Prezidenti Joe Biden Rusiyanın işğala görə “ciddi və ağır bir bədəl ödəyəcəyini” deyib.
ABŞ 8500 əsgərini döyüşə hazır vəziyyətə gətirib, amma Pentaqon bildirib ki, onlar yalnız NATO sürətli reaksiya qüvvələrini işə salmaq qərarına gələrsə yerləşdiriləcək.
Əlavə edib ki, qoşunları Ukraynanın özünə yerləşdirmək planları yoxdur.
Almaniyanın xarici işlər naziri Annalena Baerbok xəbərdarlıq edib ki, hər hansı bir hərbi eskalasiya “Rusiya rejimi üçün çox baha başa gələcək – həm iqtisadi, həm siyasi, həm də strateji baxımdan”.
Downing Street Böyük Britaniya “müttəfiqlər misli görünməmiş sanksiyalar paketi də daxil olmaqla, sürətli cavab tədbirləri görməlidir” deyə bildirib.
NATO Ukraynaya görə birləşibmi?
Prezident Biden Ukrayna məsələsində Avropa liderləri ilə “tam yekdillik” olduğunu, lakin müxtəlif ölkələrin təklif etdiyi dəstəkdə fərqlər olduğunu deyib.
ABŞ bildirib ki, Ukraynaya “cəbhə müdafiəçiləri” üçün sursat da daxil olmaqla 90 tonluq “öldürücü yardım” göndərib. Böyük Britaniya Ukraynanı qısa mənzilli tank əleyhinə raketlərlə təmin edir.
Danimarka, İspaniya, Fransa və Hollandiya da daxil olmaqla bəzi NATO üzvləri bölgədə müdafiəni gücləndirmək üçün Şərqi Avropaya döyüş təyyarələri və döyüş gəmiləri göndərir.
Lakin Almaniya münaqişə zonalarına öldürücü silah göndərməmək siyasətinə uyğun olaraq Ukraynanın müdafiə silahları tələbindən imtina edib. Bunun əvəzinə tibbi yardım göndərəcək.
Fransa prezidenti Makron vəziyyətin gərginliyini azaltmaq üçün Rusiya ilə dialoqa çağırıb.
bbc.com
