“Əks halda, insana verilən iradənin, savab və günahın bir mənası olmazdı…”
Hidayətə mane olan səbəblər
“Hidayəti də, zəlaləti də yaradan Allahdır. Bir bəndə olaraq biz ancaq ikisindən birini seçir və seçdiyimiz yola yönəlirik…”
İnsanın hidayətə gəlməsinə mane olan səbəblər hansılardır?
Rəhman və Rəhim olan Allah-Təala heç bir bəndəsinin zəlalətə düşməsini istəmir. Əksinə, bütün bəndələrinin haqq yolda olmasını, iman edib yaxşı işlər görərək Cənnətə girmələrini və əbədi səadətə çatmalarını diləyir. Bu həqiqətə Qurani-Kərimin, demək olar ki, bütün surələrində toxunulur. Bir neçə ayəyə baxaq:
“İnkar etsəniz, bilin ki, Allah heç kimə və heç nəyə möhtac deyildir. Amma bəndələrinin küfr etməsindən razı olmaz. Əgər şükür etsəniz, buna görə sizdən razı qalar”[1].
Burada Allah-Təala küfrə razı olmadığını, əksinə, bəndələrinin hidayətə gəlməsindən xoşnud olacağını açıq-aydın bildirir.
Başqa bir ayədə Onun bəndələrinə nə qədər şəfqət və mərhəmətli olduğunu görürük.
“Ey günah işləməklə özlərinə zülm etməkdə həddi aşmış bəndələrim! Allahın rəhmindən ümidinizi kəsməyin. Allah bütün günahları bağışlayar. Həqiqətən, O, Ğafur (bağışlayan) və Rahimdir (rəhm edəndir!)[2]”
Bir başqa ayədə də Allah-Təala belə buyurur:
“Biz peyğəmbərləri əzab gətirmək üçün deyil, yalnız iman gətirənləri Allahın rəhməti ilə müjdələmək, kafirləri isə onları gözləyən təhlükədən xəbərdar etmək üçün göndərdik”[3].
Demək, Uca Yaradan insanlar hidayətə gəlsin deyə ən dəyərli bəndələrinə peyğəmbərlik vermiş və o pak insanlara təbliğ kimi məşəqqətlə dolu bir işi əmr etmişdir. Onlar da hər bir çətinliyə, təzyiqə, işgəncəyə, həqarətə sinə gərib bu ülvi vəzifəni yerinə yetirmişlər. Bütün nəbilər kimi peyğəmbərlər sultanı Həzrət Məhəmməd (s.a.s.) də peyğəmbərliyinin ilk günlərindən ta vəfat edənədək bu uca qayə uğrunda çalışmışdır.
Bəli, Allah-Təala küfrə, zəlalətə əsla razı deyil. Lakin buna baxmayaraq, əgər bir insan israrla zəlalətə tərəf getsə, küfründən əl çəkməsə, Allah onu hidayət yoluna məcbur yönəltməz. Əks halda, insana verilən iradənin, savab və günahın bir mənası olmazdı.
Burada bir məsələni də qeyd edək. İmanlı bir insanın ömrünün sonunadək doğru yolda olacağına heç kim zəmanət verməyib. Eyni zamanda, bir insan dini inkar edirsə, bu, o demək deyil ki, ömür boyu zəlalətdə qalacaq. İmanlı insan günah yollara düşsə, Allah onu zəlalətə, inancsız insan iradəsini işə salıb haqqa üz tutsa, Allah onu hidayətə yönəldər.
Hidayətə mane olan başlıca səbəblər bunlardır:
Zəlaləti seçmək…
Uca Allah insanın doğru yolu tapması üçün onun qarşısına bir çox səbəblər çıxarır. Peyğəmbərlər, səmavi kitablar, İslamı yaşayan həqiqi din adamları, Allah dostları, bunların hamısından əvvəl ağıl və vicdan öz-özlüyündə hidayət vəsiləsidir.
Həmçinin Allah-Təala bəzən kasıbçılıqla, bəzən var-dövlətlə, bəzən sağlamlıq, bəzən xəstəlik verməklə bəndələrini hidayətə çağırır. Əslində, bir bəndənin Allahı tanıması və Ona yönəlməsi üçün saysız-hesabsız səbəb və vəsilələr vardır. Bütün bunlara baxmayaraq, əgər küfründən əl çəkmirsə və zəlalət yolunu buraxmaq istəmirsə, Allah o bəndəsini hidayətə məcbur edəsi deyildir.
Bir çox ayələrdə bu həqiqətə işarə edilir.
“Onlar hidayət yolunu qoyub zəlalətə müştəri oldular. Ancaq onların ticarəti qazanc gətirmədi. Çünki qazanclı yolu tutmadılar”[4].
“Bir zaman Musa öz qövmünə demişdi: “Ey qövmüm! Nə üçün mənə əziyyət verirsiniz? Axı siz bilirsiniz ki, mən Allahın elçisiyəm!” Onlar batilə meyil etdikdə Allah da onların qəlbini haqqa meyil etməkdən uzaqlaşdırdı. Allah fasiqləri hidayətə çatdırmaz”[5].
Bu ayələrdən aşkar görünür ki, küfründən əl çəkməyən və inadla zəlaləti seçənləri Allah doğru yola yönəltmir.
Bir daha vurğulayaq ki, hidayəti də, zəlaləti də yaradan Allahdır. Bir bəndə olaraq biz ancaq ikisindən birini seçir və seçdiyimiz yola yönəlirik. Əsas məsələ küfrün yerinə imanı, şərin yerinə xeyri, batilin yerinə haqqı, nəfsani arzu və istəklərin əvəzinə Allahın razı olduğu şeyləri, bir sözlə, zəlalətin yerinə hidayəti seçməkdir.
(Davamı var)
Mənbələr:
[1] “Zumər” surəsi, 39/7.
[2] “Zumər” surəsi, 39/53.
[3] “Kəhf” surəsi, 18/56.
[4] “Bəqərə” surəsi, 2/16.
[5] “Saff” surəsi, 61/5.
Meneviyyat.az
